قۇرانا گؤره دۇعا سیزی یارادان، بۇ دۆنیادا مسكونلاشدیران، شعور و بدن صاحبی ائدن اللها لازیم اوْلدوغو قدر یاخینسینیزمی؟ اوْنا آخیرینجی دفعه نه واخت دۇعا ائتمیسینیز؟ اللها تكجه بعضی چتینلیك و بلالارلا اۆزلشنده یالواریرسینیز، یوْخسا همیشه اوْنو خاتیرلاییب، یاد ائدیرسینیز؟ دۇعا ائدنده اوْنون سیزه چوْخ یاخین اوْلدوغونو، سیزین پێچیلتی ایله تلفّوظ ائتدیگینیز و یا اۆرگینیزدن كئچیرتدیگینیز هر سؤزو ائشیتدیگینی درك ائدیرسینیزمی؟ اللهین بۆتون اینسانلارین و هر شئیین رببی، حیاتداكی ان بؤیوك دوْستونوز و حمایهدارینیز اوْلدوغونو دۆشونورسونوزمو؟ هر شئیی خۆصوصیله رببیمیزدن ایستهمهیینیز لازیم گلدیگینی فیكیرلشیرسینیزمی؟ قۇراندا دۇعانین اهمیتی حاقدا: «...اگر دۇعانیز اوْلماسا، رببیمین یانیندا نه قدیر-قییمتینیز اوْلار؟» («فۇرقان» سۇرهسی، 77) آیهسی ایله خبر وئریلیر. اللها دۇعا ائدهرك، اوْنا یاخینلاشماقدا هئچ بیر محدودیت یوْخدور. دئمك كی، هامی بۇ یوْلو منیمسهمكله و تكرار ائتمكله ابدی حیاتینا خئییر تعمین ائدر. دۇعا اللهلا اینسانلار آراسینداكی علاقه یوْلودور. اللهلا علاقه یاراتماق احتیاجی ایسه اینسانین طبیعتینده، یعنی یارادیلیشیندا مؤوجوددور. اینانانلار اۆچون دۇعا ائتمك حیاتلارینین آیریلماز و چوْخ طبیعی بیر حیصهسی اوْلدوغو حالدا، اكثریت اۆچون آنجاق بؤیوك چتینلیكلره مروز قالاركن، حیاتینا اوْلان تهلوكهلرله اۆزلشركن خاتیرلانان بیر عبادتدیر. البته كی، بۇ سوْنونجو ایفاده ائتدیگیمیز دۇعا طرزینی الله مقبول حساب ائتمهیه بیلر. اساس خئییرلی اوْلان هم راحتلیقدا، هم ده چتینلیكده اللهدان كؤمك ایستهمكدیر. بۇنا گؤره ده صمیمی اوْلاراق اللها دۇعا ائده بیلمهیین یوْللاری قۇراندا اطرافلی بیلدیریلمیشدیر. قۇرانین اكثر آیهلرینده بیرباشا و یا دوْلایلی یوْللارلا دۇعا مسئلهسی قئید ائدیلیر. تكجه بۇنون اؤزو ده دۇعا مؤوزوسونا نه قدر اهمیت وئریلمهلی اوْلدوغونو گؤستریر. دیگر طرفدن دۇعا ایله علاقهلی آیهلر اوْخوناندا دا بۇنون نه درجهده واجیب بیر عبادت اوْلدوغو داها یاخشی آیدین اوْلور. «چاغیرماق، ایستهمك، كؤمك طلب ائتمك» معنالارینا گلن دۇعا سؤزو قۇرانا گؤره «اینسانین بۆتون منلیگی ایله اللها اۆز تۇتماسی» و یا «گۆجو محدود و سوْنلو اوْلان اینسانین محدودیتسیز و سوْنسوز قۆدرت قارشیسیندا عاجیزلیگینی قبول ائدهرك كؤمك ایستهمهسی» كیمی بیلدیریلیر. اللها اینامی اوْلان هر بیر اینسانین مۆختلیف فوْرمالاردا دۇعا ائتدیگی معلوم اوْلان بیر مسئلهدیر. آنجاق اكثر اینسانلار دۇعانی تكجه چتینلییه دۆشنده و سێخینتیلی واختلاریندا، اللریندن گلن بۆتون احتیماللار یوْخلاناندان سوْنرا اللهی خاتیرلاماق شكلینده باشا دۆشورلر. بۇ جۆر آداملار یاشادیقلاری سێخینتییا سوْن قوْیولدوقدان سوْنرا یئنی بیر چتینلیكله اۆزلشنه قدر اللهی یاددان چێخاریر و اوْندان بیر شئی طلب ائتمیی عاغیللارینین اۇجوندان بئله كئچیرمیرلر. بعضی اینسانلاردا دا چوْخ سهو دۇعا آنلاییشی وار. بۇ اینسانلار اۆچون دۇعا اۇشاق یاشلاریندان اعتباراً عائلهنین یاشلی فردلری طرفیندن اؤیرهدیلن، بعضی آنلاشیلماز سؤزلردن عبارتدیر. اینسانلارین بۇ جۆر دۇعالاریندا اللهین مؤوجودلوغو، بیرلیگی، بؤیوكلویو، قۆدرتی، اینسانلاری همیشه گؤروب-ائشیتدیگی، دۇعالارا جاواب وئرهجیی ائله ده نظره آلینمیر. آنجاق اولجهدن ازبرلنن دۇعا قلیبلری تكرار ائدیلیر. حالبوكی كیتابیمیزین دا مؤوزوسو اوْلان اللهین قۇران واسطهسیله بندهلرینه ائشیتدیردیگی دۇعا چوْخ فرقلیدیر. قۇرانا گؤره دۇعا ائتمك اللها چاتماغین ان آسان یوْلودور. ایندی بیر آنلیغا اللهین صیفتلرینی فیكیرلشك. اوْ اینسانا شاه داماریندان داها یاخین اوْلان، هر شئیی بیلن، ائشیدندیر... اینسانین اۆرگیندن كئچیرتدیگی بیرجه فیكیر ده اللهدان گیزلی قالماز. ائله ایسه صمیمی اوْلاراق اللهدان نه ایسه ایستهمك اۆچون اینسانین تكجه فیكیرلشمهسی ده كیفایت ائدیر. بۇدور، اللها چاتماق بۇ قدر آساندیر. اینسان قۇللوق شعوروندا اوْلدوغو مدت عرضینده الله درگاهیندا دیَر قازانا بیلر. بۇنا گؤره ده اینسان اللها اۆز تۇتمالی، سهولرینی اللها اعتراف ائتمهلی و تكجه اللهدان كؤمك ایستهمهلیدیر. بۇنلاردان باشقا بیر داورانیش طرزی اللها قارشی تكببورلنمكدیر كی، قۇراندا بۇنون جزاسینین دا سوْنسوز جهنم اوْلدوغو خبر وئریلیر. حاضیركی جمعیتلرده دقتی جلب ائدن بیر مقام اؤزونو بۆروزه وئریر. بۇ، بعضی باشقا عبادتلر كیمی، دۇعانین دا ترك ائدیلمیش بیر عنعنه اوْلاراق نظردن كئچیریلمهسیدیر. اصلینده، بۇ فیكرین فوْرمالاشماسینین آرخاسیندا «اللهدان مۆستقیل، اؤز-اؤزونه ایشلهین بیر دۆنیا» اوْلا بیلهجیی تلقینی دایانیر. اینسانلارین اكثریتی ایستر-ایستهمز یاشاییشلارینین باشلانغیجیندان سوْنونا كیمی بۆتون حادثهلرین اؤزلرینین و اطرافلارینداكی اینسانلارین نظارتینده جریان ائدن حادثهلر اوْلدوغونو دۆشونورلر. بۇنا گؤره ده اؤلومله اۆزلشمهمیش و یا چوْخ بؤیوك فاجعه ایله قارشیلاشمامیش، اللها دۇعا ائتمك احتیاجی حیسس ائتمیرلر. حالبوكی بۇ چوْخ بؤیوك آلدانیشدیر. بۇ یانلیشلیقدا ائله بیر سویهیه چاتانلار اوْلور كی، بۇنلار دۇعانی سانكی كئچمیش دؤورلردن گۆنوموزه قدر گلیب چاتمیش بیر سئهربازلیق تاكتیكاسی اوْلدوغونا اینانیرلار. حالبوكی دۇعا حیاتین هر ساحهسینه مخصوص اوْلان بیر عبادتدیر. بۆتون اینسانلار دۇعایا مؤهتاجدیر. كاسیب و چتین شرایطده یاشایان بیر آدامین ایمكانلی بیر شخصه نیسبتن دۇعایا داها چوْخ احتیاجی اوْلدوغونو فیكیرلشمك، دۇعا مؤوزوسونو كؤكوندن سهو باشا دۆشمكدیر. مادی وضعیتی یاخشی اوْلان، حیاتدا بۆتون ایستهدیكلرینی الده ائتدیگینی فیكیرلشن بیر اینسانین دۇعایا احتیاجی اوْلمادیغینی حساب ائتمك دۆزگون دئییل. چۆنكی بئله وضعیتده دۇعا ائتمهیین یئگانه سببینین دۆنیوی آرزولارین حیاتا كئچمهسی اوْلدوغو آنلاشیلا بیلر. حالبوكی مؤمینلر هم دۆنیا حیاتلاری، هم ده آخیرتلری اۆچون دۇعا ائدیرلر. دۇعا اؤزو ایله بیرلیكده توككولو ده گتیریر. دۇعا ائدن اینسان قارشیسینا چێخا بیلهجك چتین و یا آسان هر جۆر وضعیتی، بۆتون حادثهلری كایناتین یارادانی و حاكمی اوْلان اللهین تقدیرینه هواله ائدیر. بیر پروْبلئمی حل ائتمهیین، یاخود قارشیسینی آلماغین بۆتون یوْللارینین كایناتداكی قۆدرت صاحبی اوْلان اللها اساسلاندیغینی بیلمك، بۆتون ایشلری (تدبیرینی آلاندان سوْنرا) اوْنا هواله ائتمك و آنجاق اوْنا دۇعا ائتمك مؤمین اۆچون بیر سئوینج و آرخایینلیق منبعییدیر.