باخیش

گؤیلرله یئرین بیر-بیریندن آیریلماسی

قۇراندا گؤیلرین یارادیلماسی ایله باغلی معلومات وئرن بیر آیه‌ده اۇجا الله بئله بۇیورور: “مگر كافیر اوْلانلار گؤیله یئر بیتیشیك ایكن بیزیم اوْنلاری آییردیغیمیزی، هر بیر جانلینی سۇدان یاراتدیغیمیزی بیلمیرلرمی؟! یئنه ده ایمان گتیرمزلر؟” (“نبییا” سۇره‌سی، 30). آیه‌نین “بیتیشیك” معناسینا گلن “راتق” كلمه‌سی عرب دیلینده “بیر-بیری ایله بیتیشیك”، “ایریلماز بیر وضعیتد”، “بوتونلشمیش” معنالارینا گلیر. یعنی بۇ سؤز واحید بیر تام حالیندا، بۆتؤو اوْلان ایكی مادده‌نی ایفاده ائتمك اۆچون ایشله‌دیلیر.

آیه‌ده‌كی “اییردیغیمیزی” ایفاده‌سی ایسه عرب دیلینده‌كی “فاتق” فئیلی ایله ایشله‌دیلیب كی، بۇ ایفاده ده “بیتیشیك وضعیتده اوْلان بیر نسنه‌نی یاریب، پارچالاییب چؤله چێخماسی” معناسینا گلیر. مثلا، توْخومون جۆجره‌رك توْرپاقدان چێخماسی دا عرب دیلینده بۇ كلمه ایله ایفاده اوْلونور. ایندی آیه‌یه تكرار نظر یئتیرك. آیه‌ده گؤیلرله یئرین بیر-بیری ایله بیتیشیك، یعنی “راتق” وضعیتینده اوْلماسیندان بحث ائدیلیر. آیه‌ده همین كلمه‌دن درهال سوْنرا گلن “فاتق” فئیلی ایله بۇنلارین آیریلماسی بیلدیریلیر. یعنی بیری دیگرینی یاراراق چؤله چێخیر. حقیقتن ده “بیق بانق”ین ایلكین گؤرونوشونو فیكیرلشنده كایناتین بۆتون مادده‌لری‌نین بیر نؤقطه‌ده توْپلاندیغینی گؤروروك. باشقا بیر ایفاده ایله هر شئی، حتی هله یارادیلمامیش اوْلان گؤیلر و یئر ده بۇ نؤقطه‌نین ایچینده، بیر-بیری ایله بیتیشیك، آیریلماز وضعیتده ایدیلر. بۇندان سوْنرا بۇ نؤقطه‌ شدّتلی بیر پارتلاییشلا یاریلیر و گؤیله یئر بیر-بیریندن آیریلیرلار.